سیستم فرمان و مجموعه ی قطعات و اجزای تشکیل دهنده ی آن از مهمترین بخش ها در خودرو است. تغییر مسیر حرکت خودرو به وسیله ی سیستم فرمان انجام می شود.رایج ترین سیستم فرمان، سیستم دنده شانه ای و پینیون (تاج خروس) است که پینیون حرکت را به دنده شانه ای و دنده شانه ای حرکت را به چرخ های خودرو منتقل می کند.دنده شانه ای به صورت خطی حرکت می کند و پینیون حرکت دورانی دارد.
انواع جعبه فرمان
1-جعبه فرمان ساچمه ای
2-جعبه فرمان اره ای
هر دو نوع فوق می توانند دستی و غیر دستی عمل کنند. دسته ای از خودرو ها هم جعبه فرمان حلزونی دارند که البته این نوع جعبه فرمان شباهت زیادی به جعبه فرمان ساچمه ای دارد. در هر دو نوع حلزونی و ساچمه ای، میله بندی فرمان متوازی الاضلاع و همینطور هزار خار وجود دارد که هزار خار محور خروجی را به میله بندی فرمان متصل می کند.
جعبه فرمان ساچمه ای
جعبه فرمان ساچمه ای بیشتر در کامیون ها،بارکش ها و خودرو های سنگین و اتومبیل های بزرگ مورد استفاده قرار می گیرند.در جعبه فرمان ساچمه ای سر داخلی محور خروجی یک پینتون دارد که دندانه های آن با دندانه های شانه ای مارپیچ به هم قفل میشود و شانه ای بر روی حلزونی که به سر مارپیچ فرمان متصل است شروع به حرکت می کند.زمانی که مارپیچ فرمان بچرخد حلزونی ساچمه ها را به چرخیدن و غلتیدن در شیار ها وادار می کند.ساچمه های در حال غلت خوردن شانه ای مارپیچ فرمان را به سمت بالا و پایین به حرکت در می آورند که این حرکت باعث چرخیدن پینتون می شود.
جعبه فرمان اره ای
در خودرو های کوچکتر بیشتر از جعبه فرمان اره ای استفاده می شود. در جعبه فرمان اره ای بر سر مارپیچ فرمان یک دنده پیتون وصل شده که به دندانه های دنده شانه ای قفل می شود.دو سر این دنده شانه ای بوسیله ی میل فرمان ها به شغال دست ها متصل می شود. زمانیکه فرمان بچرخد دنده شانه ای از طریق پینتون ها، به طرف چپ و راست حرکت می کند و این حرکت میل فرمان ها و شغال دست ها را وادار به حرکت می کند که در نتیجه آن سگدست ها و سپس چرخ ها به طرف داخل یا خارج می چرخند. ساچمه های که در سر های داخلی میل فرمان قرار گرفته اند در بوش هایی که در سر های دنده شانه ای قرار دارند جای میگیرند و به این وسیله سر های خارجی میل فرمان ها می توانند با سگدست ها و چرخ ها به بالا و پایین حرکت کنند.
برای جلوگیری از ورود آب به جعبه فرمان از گردگیر های لاستیکی که انعطاف پذیر هم باشند استفاده می شود که علاوه بر آب از ورود گرد و غبار هم جلوگیری می کنند.
فرمان های هیدرولیکی
فرمان های هیدرولیکی اولین و معمول ترین نوع سیستم های کمکی فرمان هستند که در آن به وسیله ی روغن و سایر سیال ها به راحت تر چرخیدن فرمان کمک می شود. پمپ هیدرولیکی در یک مخزن پر از روغن هیدرولیکی قرار دارد که با استفاده از دو شیلنگ که یکی راه رفت روغن و دیگری راه برگشت روغن است به جعبه فرمان متصل است. در درون مخزن تعدادی پره وجود دارد که بنام سیستم ماه و ستاره شناخته می شود. روغن با قرار گرفتن بین پره های سیستم ماه و ستاره با فشار بسیار زیادی وارد جعبه فرمان می شود و به چرخش راحت تر لاستیک ها کمک زیادی می کند. از مزایای این فرمان ها کم هزینه تر بودن و راحتی تعمیر آن است. از معایب سیستم ماه و ستاره میتوان به فشار زیادی که برای تامین انرژی چرخش پره ها به موتور وارد می شود اشاره کرد. همچنین مشکلات مربوط به پمپ های هیدرولیکی نیز در این سیستم وجود دارد. مانند آلودگی روغن و یا نشتی روغن.
اجزای مکانیزم سیستم فرمان:
غربیلک فرمان (فلکه فرمان)
میل فرمان (ستونی فرمان)
جعبه فرمان
بازوی پیتمن
میل درگ
شغال دست (بازوی فرمان)
سگ دست
میل فرمان وسط
اهرم تای راد سیستم فرمان خودرو